“ƯỚC MƠ CỦA THỦY”
MỘT THÁCH THỨC ĐỐI VỚI CHẾ ĐỘ
Tâm Việt
Một
cô gái trẻ ở trong nước vừa tung ra một thách thức đối với chế-độ bằng một quyển
sách nhỏ, Ước mơ của Thủy. Mới khoảng 30 tuổi, tác-giả Lê Việt Kỳnhi
trong nhóm bcLH (“Bước chân Lạc Hồng”) đã viết nên một cuốn sách vừa sâu sắc vừa
trong sáng, giàu trí tưởng-tượng nhưng không phải là loại tưởng-tượng hoang-đường
mà là một thứ tưởng-tượng rất khoa-học, có căn-cứ rõ ràng. Rõ ràng đây là một cuốn sách mà như người
Pháp đã có cách mô tả “rất Pháp”: “Ce qui se conçoit bien s’énonce clairement.”
(“Cái gì đã được suy tư cẩn mật thì sẽ được diễn-tả ra một cách trong sáng”).
Ba chương rõ ràng: Nguồn cội, Giáo-dục,
Nhân-bản-luận
Cuốn
sách không dầy, chỉ hơn 100 trang nếu kể cả ba Phụ lục ngắn (“Hãy là con sư tử
mang chính khí Việt Nam,” “Theo trào lưu thế giới,” “Quốc kỳ và Quốc dân”)
nhưng gần như từng dòng một là mang một nội-dung chất chứa suy nghĩ độc-đáo,
đáng để cho người đọc thẩm-định. Đúng
như Nguyễn Phương Uyên, một người trẻ khác, viết trong “Lời giới thiệu”: Đây là
sách viết theo kiểu “ung dung ta nói điều ta nghĩ” nên “tôi nghĩ các bạn phải đọc
cuốn sách này bằng cách nói chuyện với nó.”
Vấn-đề không phải là “cùng tác giả đi tới trang sách cuối cùng, mà phải
nói chuyện nhiều lần với tác giả, nghĩa là phải đọc nó nhiều hơn một” lần. Chính cá-nhân tôi, người điểm sách, đã đọc đi
đọc lại cuốn sách ba lần trong vòng một tháng qua.
Đâu
phải vì cuốn sách viết chữ nghĩa khó khăn hay mang những thông-điệp gì bí ẩn! Như tôi đã thưa ở trên, cuốn sách viết sáng
như ban ngày, không có tới một câu rắc rối hay cầu kỳ--nhưng sâu sắc thì có những
đoạn dị-kỳ, làm ta sửng sốt!
Tôi
xin tạm lấy một thí-dụ. Trong chương
“Nguồn cội” tác-giả đã dựa một phần vào những người đi trước để nói về những
nét văn-hóa rất đặc-trưng của ta như một nền văn-hóa Đông-Nam-Á, tìm ra nghề
canh nông lúa nước trước rất nhiều nước.
Điều này đã được những học-giả lừng danh thế-giới như Wilhelm Solheim đã
tìm ra từ thập niên 70 của thế-kỷ trước, nền văn-minh trống đồng của Việt-nam
cũng đã được các học-giả người Pháp, người Đức (như Heger), người Thụy-điển
(như Olov Janse) chứng minh qua những khai quật của họ từ thập niên 20-30 của
thế-kỷ XX, song đi vào tìm ra những ý nghĩa sâu xa của trống đồng, chẳng hạn,
thì ta lại phải đợi đến Linh-mục Kim Định với những sách như Sứ điệp trống đồng của ông—khác hẳn những
lối khai quật khoa-học được các khảo-cổ-gia miền Bắc học theo các thầy
Tây-phương nhưng không đi sâu được vào ý nghĩa của những vật mình tìm ra. (Mãi gần cuối đời, sử-gia Trần Quốc Vượng ở
Hà-nội mới đi vào ngành folklore-học để theo khảo-hướng này.)
Sở
dĩ phải tìm về nguồn cội thì ta mới biết được ta từ đâu đến để định ra con đường
trước mặt. Sử-học Cộng-sản vì tất cả những
gian dối của nó nên một ngày kia, chúng ta sẽ phải viết lại hết cả (cũng tựa
như kinh-nghiệm của nước Nga sau thời CS, họ đã phải viết lại hết cả sách
giáo-khoa về sử của nước họ). Cũng vì những
lý-do như thế mà tác-giả Lê Việt Kỳnhi tỏ ra rất ăn ý với những nỗ lực “tìm về
nguồn” của các tác-giả hải-ngoại như Phạm Trần Anh với cuốn Nguồn gốc dân tộc Việt hay Du Miên với
quyển Suối nguồn văn minh phương
Đông. Cô không kỳ-thị người ngoại-quốc
bởi cô trích với sự thích thú nhận-định của G.S. sử-học Keith Taylor và G.S.
người Hàn-quốc Han Do Hyun khi hai ông này cho rằng Việt-nam thời cổ không kỳ-thị
đối với phụ nữ và còn có chế-độ “lưỡng hệ (phụ hệ và mẫu hệ).” Đi từ nguồn cội như thế là để bác bỏ ảnh-hưởng
Nho-giáo trọng nam khinh nữ mà đòi hỏi trở về nguồn, tìm lại sự bình-đẳng cho nữ-giới
để hơn một nửa dân-số có thể đóng góp ngang hàng với nam-giới (nếu không muốn
nói là hơn, vì đông hơn). Đó là những loại
tư-duy rất độc-lập của tác-giả Ước mơ của
Thủy.
Nhưng
cô còn đi xa hơn thế. Cô dẫn một cách
tâm đắc nhận-định của triết-gia Kim Định:
“Sứ
điệp trống đồng nằm ngay trong chữ Trống…”
Lê
Quý Đôn đã tóm ý đó vào mấy câu sau:
“Trời
lấy trống không làm đạo,
Đất
lấy im lặng làm đạo,
Người
có trống không và im lặng mới hợp với đạo trời đất.
Vì
trống không / khắc được tự sáng sủa.
Yên
lặng khắc được tự yên định.”
Chưa
hết, cô cho là còn phải thêm: Sứ-điệp trống đồng còn nằm ở chữ “Đồng” nữa! Không chỉ có ý nghĩa là một kim-loại, chữ “Đồng”
còn có nghĩa là “đồng thuận, đồng tâm” tựa như trong câu “Thuận vợ, thuận chồng,
tát biển Đông cũng cạn.” Từ đó, cô cho rằng
chúng ta chưa đi hết con đường ông bà tổ tiên chúng ta đã vạch ra: chúng ta
chưa đi hết chữ “Đồng.” Thật là một ý-tưởng
vô cùng độc-đáo!
Thách thức đối với quê hương, đối với
nhà cầm quyền
Những
suy tư khác của tác-giả Lê Việt Kỳnhi cũng tương-tự, đầy tư-duy độc-lập và
sáng-tạo. Nhưng không vô lý. Có thể là vì cô đã nghiên cứu nhiều năm sấm
Trạng Trình và được biết trong cộng-đồng mạng ở Việt-nam như là “người giải sấm”
(tiết-lộ của Huỳnh Lê Nam trong “Lời bạt”).
Và cũng vì cô cũng đã từng trăn trở với nhiều người con dân đất nước về
một “lối ra cho một xã hội bế tắc” (tên một bài viết của cô trên Facebook của
cô).
Đọc
cuốn sách của Lê Việt Kỳnhi, chúng ta thấy như được đồng-hành và trao đổi với một
bộ óc tế nhị, thách thức những suy nghĩ đã vào khuôn vào khép của chúng ta—nhất
là những bậc có tuổi, “bề trên,” dễ nghĩ là người già có độc-quyền về trí-tuệ,
khôn ngoan hơn người. Đây là một trường-hợp
mà không những ta có thể nói, “Hậu-sinh khả úy,” mà còn có thể nói thêm “Nữ-hậu-sinh
diệc đại khả úy.”
Vì
dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám viết nên Lê Việt Kỳnhi rất tự tin, không mảy
may mặc-cảm… trước người lớn!
Tôi
không muốn đi vào những chi-tiết của hai chương còn lại trong sách, về Giáo-dục
và về Nhân-bản-luận. Tôi muốn dành sự
thích thú đó cho người đọc, nhất là “người lớn đọc” để chúng ta hết khinh thường
tuổi trẻ VN hôm nay, đặc-biệt là các phụ nữ trẻ như Lê Việt Kỳnhi, Nguyễn
Phương Uyên, Đỗ Thị Minh Hạnh, Huỳnh Thục Vy v.v. Đã đến lúc chúng ta cần xét lại hết cả
những định-kiến cổ-hủ, hủ-nho bại hoại của chúng ta để tháo gỡ cho tư tưởng Việt-nam
được bay bổng, bắt kịp với thế-giới, bắt kịp với đời.
Tác-giả
gọi sách mình là “Ước mơ của Thủy”: “Tên tôi là Thủy… Tôi thật sự mơ được thấy một dân tộc Việt mạnh
mẽ với hào khí ngút trời… Vì giáo dục là
nền tảng xã hội, muốn đất nước hồi sinh không thể không chỉnh đốn lại nền giáo
dục. Và cuối cùng là chương Nhân bản luận,
là suy nghĩ to gan của tôi về một Việt Nam có thể tạo một bước tiến mới trong sự
phát triển của nhân loại.”
Thì
ra thông-điệp của cô, mạnh là thế, lại được nói ra một cách rất đàn bà con gái,
một cách thật nhỏ nhẹ. “Thủy” xem cho
cùng là “nước,” không phải chỉ là một chất lỏng, mà còn là “nước, là quốc gia,
là Việt Nam” với tất cả yếu-tính linh-hoạt của nó. Nước chảy, đá mòn, ước mơ của Thủy, đưa ra
trước ngày Quốc-khánh mồng 2 tháng 9 của Hà-nội, chắc sẽ có ngày làm cho khối
đá CSVN phải mòn đi thôi.
Tâm Việt
No comments:
Post a Comment